25-01-2009: rendierfarm, stepsleeën
Het programma voor vandaag zou pas om 10 uur beginnen, en al waren we bang dat dat erg laat zou zijn, het valt mee – wij zijn hier zelfs luier ‘s ochtends dat dat we normaal op reis zijn, we gingen pas om half 9 ontbijten, wat voor ons laat is… We gingen vandaag naar een rendierfarm, en genoten van de rit ernaartoe – dat bestond namelijk uit bomen en sneeuw zo ver als het oog reikt, met af en toe een Scandinavisch huisje, de wegen ook bedekt met sneeuw. Zelfs het stukje snelweg (2-baans, maar toch een belangrijke verkeersader) was niet helemaal sneeuwvrij! Na een lange rit door het bos stopte Veli opeens bij een houten hutje, een kraal, en een soort open schuur. Ernaast stond een blauw bestelbusje, drie rode sleeën en een vrolijke man die zich als Hannu voorstelde, de rendiermenner. Het enigste wat ontbrak waren de rendieren zelf, wij dachten die moeten nog gehaald worden of zo, en Veli’s opmerking dat ze in het busje zaten leek een grapje… tot Hannu de schuifdeur opentrok en drie volwassen rendieren uitstapte, twee met gewei! Later zei Hannu dat als ze geen geweien hadden er wel 12 in het busje vervoerd konden worden – en zo groot lijkt dat busje echt niet hoor!
Ik had nog nooit een rendier gezien en ik was verbaasd hoe rustig en sullig ze zijn… ze bleven gewoon heel rustig stilstaan waar ze stonden en lieten alles over zich heen gaan, ook toen Hannu ons de harnassen gaf en aangaf hoe we die bij hen om moesten doen. Het zijn wel hele leuke dieren, hun vacht is zo dik en goed geïsoleerd dat je hun lichaamswarmte niet eens voelt, en qua gedrag zijn het net grote sullige lieve een beetje dommige honden (met gewei). Na een hele kort les in rendier-mennen (de belangrijkste regel was eigenlijk dat het rendier vanzelf wel rent en dat als je aan de teugel trekt hij stopt) mochten we in de slee achter een prachtig bijna volledig wit rendier met een half afgebroken gewei, 9 jaar oud, plaatsnemen; “Sneeuwbal” of de Finse versie daarvan in ieder geval. Hannu reed voorop met een 10-jarig rendier met een prachtige gemengde vacht en een schitterend gewei. Tussen onze sleeën in reed het hulpje Kristina mee, een Duits meisje die hier een paar maanden was komen werken, en mee mocht doen met ons programma omdat we alleen waren; haar rendier was 3 jaar oud, zonder gewei. Hannu vertelde later dat Sneeuwbal een race-rendier was, en een broer had waarmee hij nu nog actief racete, en dat merkte we zelfs op dit eenvoudige tochtje want Sneeuwbal liep heel braaf achter de anderen aan maar leek er absoluut geen hekel aan te hebben om te rennen en was tijdens een korte fotostop waarbij de anderen doorreden nauwelijks te houden – en toen Hans eindelijk met de teugel bewoog als teken dat hij mocht gaan scheurde hij de rest achteraan! Als het niet een pad was van een slee breed had Sneeuwbal zeker af en toe geprobeerd in te halen, hij zat af en toe echt in Kristina’s nek te hijgen…
De sleetocht was echt heel erg leuk, we reden leek het kriskras door het bos, overal alleen maar bomen en sneeuw, en af en toe wees Hannu wat hekwerk aan dat ze gebruikten om de rendieren bij elkaar te brengen en te sorteren. Hannu leeft blijkbaar volledig van het rendiermennen (en dus natuurlijk toerisme) en vertelde dat rendieren nauwelijks geslacht worden, eigenlijk alleen de jongeren, en het vlees niet geëxporteerd. Het wordt in Finland alleen voor speciale gelegenheden gegeten, of door de toeristen. Hij liet ons door in de sneeuw te tekenen zien wat zijn oormerk was voor zijn rendieren, en hoeveel deze leek op die van anderen mannen in zijn familie, en vertelde hoeveel last ze van lynxen, beren en arenden hebben, die wel tot 30% van de baby’s kunnen grijpen en doden. Gezien hoe sullig deze beesten zijn, zelfs de “half wilde” die we in het bos zagen, konden we wel voorstellen wat een makkelijke prooi ze moesten zijn! De regering compenseert blijkbaar de rendiermenners met “nestgeld” – een compensatie voor de verloren inkomsten als je op je land nestelende arenden hebt en dus babyrendieren gedood worden, want ze willen de arenden ook behouden en niet laten afschieten…
Na een lange, leuke sleetocht stopte we weer bij het beginpunt waar Veli in het hutje een vuur en heet water had gestookt. Sneeuwbal had toch zeker een uur lang een flink gewicht mee moeten slepen maar leek nauwelijks vermoeid! De rendieren werden losgemaakt van de sleeën, we kregen van Hannu ieder een “rendierrijbewijs” en we konden opwarmen in de hut met warme chocolademelk en een traditioneel beschuit met suiker dat je in je hete drank kon dopen. Toen het tijd was om afscheid van Hannu te nemen konden we eerst nog even genieten van hoe je drie rendieren, waarvan eentje koppig, in een klein bestelbusje moet krijgen… Toen nam Veli ons nog even in de buurt op sleeptouw om ons de kraal te laten zien en hoe de dieren erin gejaagd konden worden met sneeuwscooters en honden om dan uitgezocht te worden voor oormerken, of om te slachten. Volgens EU wetgeving mag er niet meer in de kraal zelf geslacht worden, maar wel nog een of twee voor eigen consumptie, wat het vlees volgens Veli ten goede komt omdat de dieren dan niet gestresst raken van een rit naar het abattoir. 2 dagen geleden was er hier geslacht en we konden in de sneeuw bij de open schuur (blijkbaar de slachtplaats) nog resten van koppen, ingewanden en een prachtig gewei vinden. Veli had er al een paar hangen in het hotel maar besloot deze mee te nemen – met de opmerking dat hij het ons wel gunde maar dat we het toch niet in onze koffer zouden kunnen krijgen!
Op de terugweg naar het hotel reed Veli via een plaats waar Hannu had gezegd dat nu veel van de loslopende rendieren zich verzamelde – in een open plaats in het bos zagen we toch zeker 40-60 rendieren, en we konden er tussenin rijden. Veli waarschuwde wel dat we in de auto moesten blijven zitten omdat ze mensen herkenden maar zich van auto’s niets aantrokken – iets wat we in Afrika ook steeds merkten. Daar hebben we een tijdje genoten van die gekke, mooie dieren, totdat een van Veli’s buren (een veel breder begrip dan in Nederland…) aan kwam rijden om naar zijn dieren, die tussen deze kudde liepen, te komen kijken. Een paar kilometer van het hotel verwijderd zag Hans opeens een zwarte schim in het bos langs de weg – toen we terugreden om te kijken bleken er diep in het bos twee elanden te staan, wat erg bijzonder is aangezien die dieren erg schuw zijn!
Terug bij het hotel mochten we even een plaspauze houden en toen was het door naar het volgende punt van het programma… stepsleeën, een vorm van steppen, maar dan met een slee. Volgens Veli een ideaal vervoersmiddel voor op ijs en besneeuwde wegen, en best leuk om te doen maar vooral vermoeiend! Je houdt namelijk een stoeltje vast die op twee hele dunne hele lange ijzers gemonteerd is, en je steunt met een voet op een van de ijzers en stept met de andere in de sneeuw. Heel af en toe kun je even glijden maar je komt al heel gauw weer tot stilstand! Zo step-sleeden we naar een houten teepee en hut aan de kant van de weg, dat blijkbaar een rust- (en slachtplaats) was voor jagers in het elandenjachtseizoen. Na nog een eind doorsteppen op de weg kwamen we bij een bruggetje over een onzichtbare rivier in het sneeuwlandschap – maar in de Laplandse stilte kon je hem wel onder het ijs door horen stromen!
Daar hebben we een tijd staan genieten van het landschap en Veli een beetje uitgehoord over hoe hij hier woont – in onze ogen half in de wildernis, maar in feite staat ons hotel gewoon in een dorpje, van zo’n 15 huizen, die allemaal verspreid en onzichtbaar staan in de bossen om ons heen. Hij vertelde ook dat ze gewoon gemeentelijk water hebben, en stroom, en eigenlijk alle voorzieningen. En dat hij al zijn “buren” in dit gebied van een paar tientallen vierkante kilometers kent. Wij kennen de buren van 2 huizen verder nog geeneens, ondanks dat die 20 meter naast ons wonen, in plaats van 2 kilometer verder… Na een vermoeiende steppartij terug naar het hotel, heuvel opwaarts, zette Veli de sauna aan en besloten wij een poging te wagen een echte sauna te nemen!
Het was een heerlijke ervaring, boven verwachting lekker ondanks dat we inmiddels al verwend zijn met de natte warmte en verwennerij van hammams! Veli zei dat we op allerlei manieren een sauna konden nemen, dus we hebben eerst lekker even gespoeld onder de douche en daarna in de sauna zelf veel water over de stenen gegooid om veel stoom te produceren. Heerlijk, en we voelde ons daarna, na een lekkere douche, heerlijk loom, schoon en licht in het hoofd… We hebben tot etenstijd een beetje geluierd op onze kamer en lekker gesnoept van de ansjovis en wat andere dingen die we mee hadden. Na het eten hebben we nog een aantal uren geprobeerd de laptop weer op gang te krijgen, omdat deze een fatale fout ontwikkeld had en niet meer opstartte! Uiteindelijk lukte het en hebben we de foto’s kunnen overhevelen op de laptop, en naar bed.
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)